Over Gerard Wolbers, geschreven door Stephan Scheper.
Bijna 75 jaar stond zijn naam fout geschreven op meerdere plaquettes in de stad. Die fout uit het verleden is hersteld. Oorlogsslachtoffer Gerard Wolbers is eindelijk verlost van die storende ‘t’.
Na al die jaren had zijn familie nergens meer op gerekend. Per abuis stond de achternaam van hun broer en oom Gerard Wolbers niet correct geschreven (Wolbert in plaats van Wolbers) op drie plaquettes ter herinnering aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog op Oldenzaals grondgebied. Niemand die zich daar nog aan leek te storen. Maar bij een klein groepje Oldenzalers groeide de afgelopen jaren de behoefte om dit kleine foutje uit het verleden te herstellen. In alle stilte is dat nu gebeurd. Driekwart eeuw nadat hij op de Lemselose Es werd doodgeschoten door een groep Duitse soldaten, uitgerekend op de dag dat Oldenzaal werd bevrijd, kreeg Gerard Wolbers zijn correct geschreven achternaam terug.
Opgepakt na het dansen – Voor de website mijnstadmijndorp.nl schreef Bert Wolbert ooit een pakkend verhaal over Gerard Wolbers. In dat artikel werd Wolbers ‘een vergeten oorlogsslachtoffer’ genoemd door de dialectschrijver en voorzitter van de Vereniging Heemkunde Oalde gemeente Weersel. Samen met een stel vrienden was Wolbers eind 1941, begin 1942 op de zaterdagavond naar dansschool Kolmschot aan de Bentheimerstraat geweest. Op weg naar huis werden de knapen opgepakt tijdens een razzia van de Duitsers.
Schuilplaats in houtwal – De fiets van Wolbers bleef achter bij de dansschool toen hij werd afgevoerd door de Duitse soldaten. Hij slaagde er volgens Wolbert nog wel in een foto van hemzelf op straat te gooien. Achterop die foto (briefkaartformaat), een dag later teruggevonden door klootschieters en weer afgeleverd bij zijn ouders, schreef Gerard dat hij elders in het land tewerkgesteld zou worden. Hij slaagde erin te ontsnappen, maar moet zich thuis schuilhouden in een houtwal achter de ouderlijke woning.
Fatale ontmoeting * – Als op tweede paasdag 1945 de geallieerde tanks Oldenzaal binnenrollen, waagt Gerard Wolbers zich ook op straat om de bevrijding mee te maken. Hij was kort na de middag samen met Jan Nijhuis (Roosboer) op weg naar huis. Beiden waren gekleed in een blauwe overall met een oranje band om de bovenarm, die hen herkenbaar maakte als B.S-ers en die ze mogelijk net hadden opgehaald. Onderweg troffen ze Gerard Nijhuis en Gerard Bekhuis, die vanuit Saasveld op weg waren naar Oldenzaal. Ze liepen, komend van Stoolhuis, op de Lemseler Esch toen er op de Lemselosestraat een auto met vluchtende Duitsers langsreed. Er werd meteen op hen geschoten. Jan Nijhuis heeft nog teruggeschoten maar werd daarna zelf geraakt. Hij vluchtte gewond naar een boerderij. Gerard Bekhuis rolde bliksemsnel in een sloot. Gerard Wolbers werd door zijn keel geschoten en was op slag dood. Gerard Nijhuis raakte zwaargewond door een zogenaamde dumdumkogel. Hij werd naar het ziekenhuis in Oldenzaal gebracht. Na enkele maanden mocht hij naar huis. Hij is uiteindelijk aan zijn verwondingen bezweken.
Gerard Wolbers werd begraven op het kerkhof aan de Hengelosestraat. Zijn naam werd ook uitgebeiteld op een gedenksteen bij de Mariakapel op de Tankenberg.
Wel correct op grafsteen – Terwijl zijn naam wel correct staat vermeld op de grafsteen gaat het dus mis bij de gedenksteen bij dit kapelletje en de plaquette in de herdenkingstuin achter het stadhuis. Gerard Wolbers wordt Gerard Wolbert. Waar het toentertijd precies mis is gegaan, valt bijna driekwart eeuw niet te achterhalen. Henk Winkelhuis, leraar aan ‘de Potskamp’, WG-raadslid en voorzitter van de werkgroep Oorlogsverhalen Oldenzaal, vermoedt dat deze verschrijving na het einde van de oorlog niet de allerhoogste prioriteit had. „In die tijd waren de mensen met hele andere dingen bezig.”
Stemmetje in het achterhoofd – Met hulp van onder meer Mariët Blokhuis (beheerder van de website Oorlogsdoden Oldenzaal) en burgemeester Patrick Welman zorgde Winkelhuis ervoor dat het foutje van toen alsnog werd hersteld. Nadat hij enkele jaren geleden met leerlingen van de locatie Potskampstraat de oorlogsgraven in Loenen had bezocht, kwam Winkelhuis in contact met Blokhuis. „Zo kwamen we ook uit bij Gerard Wolbers. Ik wandel vaak langs het Mariakapelletje op de Tankenberg. Daar hangt een plaquette met daarop de namen van drie overleden oorlogsslachtoffers waaronder die van Wolbers. Ik zag dat zijn achternaam niet goed was geschreven, Wolbert in plaats van Wolbers”, vertelt Winkelhuis. Diezelfde fout was gemaakt bij plaquettes in de herdenkingstuin en in het stadhuis. In eerste instantie ondernam de leerkracht nog geen actie. Maar een stemmetje in zijn achterhoofd bleef zeggen dat het anders moest.
Heel secuur werk – Toen hij betrokken raakte bij het maken van een magazine over 75 jaar bevrijding besloot Winkelhuis er wel werk van te maken. Hij zocht contact met burgemeester Patrick Welman die enthousiast reageerde, sprak er met andere Oldenzalers over en meldde zich bij de familie van Wolbers.
Ook de gemeente Losser (de kapel ligt op Lossers grondgebied), het parochiebestuur en de noabers van het Mariakapelletje verleenden alle medewerking aan het naamherstel van Gerard Wolbers. De kosten van die klus werden betaald door de gemeente. Winkelhuis: „Heel secuur werk, er is een nieuwe letter op gelijmd. We waren even bang dat het niet goed zou gaan met de plaquette.”
Dit is fantastisch – Als de coronacrisis geen roet in het eten had gegooid, zou de familie vandaag het kapelletje hebben bezocht en daarna een kop koffie hebben gedronken met de burgemeester in het stadhuis. „Gerard was de oudste broer van mijn vader”, vertelt neef én naamgenoot van Gerard Wolbers, die dicht bij het Mariakapelletje woont. Hij heeft niets dan lof voor al diegenen die ertoe bijdroegen dat de naam van zijn oom na 75 jaar eindelijk correct staat vermeld.
„Toen Henk contact met mij opnam, heb ik dit met de familie besproken. Iedereen was enthousiast. Waarom het mis is gegaan, ik heb geen idee. Het kwam in onze familie ook nooit ter sprake. Ik had de naam wel zien staan bij het kapelletje. Maar ik wist eerst helemaal niet dat het om mijn oom ging! Daar kwam ik pas later achter. Nee, dit is perfect, echt fantastisch.”
Dit verhaal verscheen op 02-04-2020 in de Twentsche Courant Tubantia
Foto’s @ Henk Winkelhuis
* Er zijn correcties aangebracht betreffende het schietincident.