Onmacht van Toni Ankone
Ik wet het no as ‘n dag van gister. Het was in het leste joar van ‘n oarlog. De Duutsers lag’n roundum Olnzel bie de boeren um het earf, in de schoppen en mangs op de del. In de stad waren ok vôl huuze deur de soldoaten in beslag nömmen. In de Storkshuuze an de Hengelerstroat waren ok soldoaten en officieren inkwartierd. In de garage van Vlutters was ne reparatieplaats veur kapotte auto’s, etc.
Veur de leu in de stad was ‘t gin prettig leawen. Hoast gin klear, gin etten, gin electrisch. En alles kosten unmeunig völ geald. En de leu hadden gin geald. De meesten hadden dan ok wal een goarden achter het hoes, woar as van allens verbouwd wönnen: tuffel, bonen, sloat, en wat leu hadden mangs ok nog rabarber en beassenbusken. En as den goerden groot genog was dan waren der ok mangs nog appelbeume, proemenbeume, pearenbeume en karsen. Mear een ding was der meesten nich. Ze hadden gin melk. Der waren natuurlijk wa leu dee der nen sik op noa heulden, mer dat waren der mer een paar.
Wie hadden nog kunnigheed an nen boer oet Leamsel. Ie keant em wa, Laans. Ja, Laans wa allang – seends 1893 – van het earf of mear dit was dus den daagsen naam veur het earf. Der wonnen noe de familie Mensink op. En Laans Bennad dee timmern bie ouns, want mien vaar was annemmer. Ik was in dee joaren ongevear 8 joar, en ‘s mons mos ik voart op de fiets. Joa, we hadden nog zo’n kleen kinderfietske met raar van zo’n 40 cm. Met al dee razzia’s hadden wie dat teruw können hoalden. Het was toch te kleen veur de grote soldoaten. Dus ik oawer den roundweg hen bie de Bentinckstroat, oawer den fietspad, langs café Hermelink an de Weerselosestroat, langs Hamse en dan oawer den Esch noar Leamsel. Achter op den Esch rechtsof op Lammertman an, en dan wier links noar Laans.
Het was röstig op het earf. Ik zetten de fiets teggen het onderschoer en leup noar binnen. Ik kreeg de schrik van mien leaven. Op de del lag het vol met Duutse soldoaten, Dee waren an het rösten. Later heuren ik dat het der 42 wadden en dat het Fallschirmjäger wadden. Ze hadden in den stal noast mekaar veldbedden henzet. Het lag der vol met gewearen, en handgranaten etc. Ze hadden hier nen röstplaats. Veur het etten mossen ze oawer de wear noa Peterman, woar de gaarkökken stun. Dan leupen ze met hun blikskes langs den droad um doar etten te halen. Het meanske zear a voart: “Kom mer hier an toafel zitten en drink ne kom melk.” Bennad, Santje, Truus, Annie en Marie en Jan en Gerard waren der ok net wear van het melken en beest voaren. Het meanske sneed een paar stukken roggenbroad of met een groot mes, zo vlak veur de böst. Botter der op en een stukske kees. Het smaken hartstikke good.
Noe had ik veur dee mek der ik met nemmen mos ‘n mooi tänske, dee mien oom maakt har bie Dikkers in Hengel. Ik heb hem ait nog bewaard en heb hem ok metnömmen. Den tánk hing an een paar reems um den nek en achter mienen jas. Want ie döwt ja gin melk smokkelen. Noa het etten en dreenken gung het dus weer op hoes an.
Ik op de fiets en dat noar de stroat. Mear good en wel op de stad an, heuren ik völ vlegmesjiens in de locht. Ze vleugen heel leag en jagen achter mekaar an. Het knappen mangs en ik dacht dat ze op mekaar scheuten. Efkes knetterden der wat in de locht. Wist ik wat het was. Ik bin wa voart in den graven goan liggen, want ik reed oawer nen kalen esch. Ik bevven helemaol. Noa nen kotten tied wödden het wat röstiger. En ik rap wear op de fiets. Maken dat ik weer op hoes an kwam, Ik heb deank ik nog nooit zo har trapt as den dag. Wat was ik blier, toen ik de deur achter mie dicht kon doon en ik bie miene oale leu in hoes was. Ik was bang wödden, en ik hoven der ok nich mer hen um melk te halen. Wat mie toen angreppen hef is deank ik, dat ik teggen dee vleegmesjiens gin antwoord har. Doar kan ik niks teggen doon. Onmacht.